\مسمغان\ بومیترین سلسله بام ایران
"مسمغان" بومیترین سلسله بام ایران
خبرنگار حسبان : بیشک بومیترین و یکی از تاثیرگذارترین حکومتهای سرزمین دماوند، متعلق به سلسله "مسمغان" است که میتوانید بازماندههایی از آن را اینک ببینید.
به گزارش خبرنگار حسبان از شهرستان دماوند ، واژه مسمغان از دو بخش "مس" به معنای بزرگ و "مغان" که در خطاب قرار دادن پیشوایان بزرگ دین زردشت در گویش پهلوی تشکیل شده است.
از جمله اسطورههایی که تاریخ آن را شایسته دریافت مقام مسمغان دانسته، ارماییل آشپز مردمدار ضحاک ستمگر است.
ابنفقیه آورده است: "فریدون بدان کوه بیامد و از نزدیک کار ارماییل را بدید به او بخشش کرد و تاج بر سرش نهاد و درجتش بالا برد و او را مسمغان نامید و او را گفت: "وس ماناکته آزاذ کردی (چه بس خانوادهها که تو آزاد کردی) و از آن روزگار به بعد دودمان مسمغان در آن ناحیه شناختهاند".
در "عجایبالمخلوقات" میخوانیم: "ارماییل، اسیران را آزاد میکرد؛ پس 30 سال درآمد؛ خلقی از اسیران آزاد گشتند؛ فریدون بپسندید؛ ارماییل را تاج داد و آن ناحیه به اقطاع به وی داد؛ وی را لقب داد مصمغان (گویش عربی مسمغان) و هنوز آل مصمغان قومی هستند".
تردید و اختلافنظر میان مورخان، پیرامون مذهبی یا غیرمذهبی بودن حکام سلسله مسمغان بسیار است.
در یک نظریه مسمغان پادشاهانی در لوای مذهب بودهاند و در بیانی دیگر مسمغان همان نام تغییر یافته "وسیمگان" است که در ردیف هفت کوهیار ارماییل به آنها اشاره شده است.
در رساله پهلوی، شهرستانهای ایران چنین آمده است: "در 21 شهرستانی که در پدشخوارگر ساخته شد، یا ارماییل ساخته است و یا به فرمان ارماییل، کوهیاران ساختهاند که از دست ضحاک بر فرمانروایی در اختیار گرفتند؛ کوهیاران هفت باشند ویسمگان دمباوند، نهاوند، بیستون، دینور، موسگران، بلوچان و مرنجان".
کوهیاران با معنای دیگر کوهداران و لقب حکام مقیم در دل کوهستان است و برخی مسمغان را نامی برگرفته از وسیمگان قلمداد کردهاند.
برای نخستین بار رخت رسمی سلطنت در سال 22 هجری و با انعقاد صلحنامهای بین مسمغان "مردانشاه" و نعیم بن مقرن فرمانده سپاه اعراب بادیهنشین بر تن سلسله مسمغان نشست.
شبهاتی درخصوص مراکز حکومتی این سلسله وجود دارد،یاقوت حموی آورده است "قلعهای است که فاصله آن از ری ده فرسنگ است که "استوناوند" میخوانند؛ این قلعه از قلاع قدیم و بسیار محکم است و عمر آن سه هزار سال بوده و در دوران شاهان قبل از اسلام در دست مسمغان بوده است".
دکتر ستوده این قلعه باستانی را دارای قدمتی 3 هزار و 800 ساله دانسته و مکان آن را حوزه آبخیز "حبلهرود" تشخیص داده است.
اما "مینورسکی" معتقد است که شاید استوناوند در شمال دهکده رینه و در نزدیکی دهکده آهنگران احداث شده باشد، همان دهکدهای که پیش از این بدان پرداخته شد.
اما ابنفقیه نظری مغایر با مینورسکی داشته و "وندان" را به عنوان شهر مرکز حکومت مسمغان معرفی کرده است.
به نظر میرسد سلسله مسمغان که مناطق متعددی نظیر ویمه، شلنبه، خوار، لاریجان و شیرجان را تحت حاکمیت خود داشت تا سال 22 هجری بدون هیچگونه تنشی به حیات ادامه داد.