حسبان نخستین روزنامه گردشگری ایران ویژه نامه شهر جدید پردیس

گفت‌و گو با رضا بردستانی، مسوول دبیرخانه بنیاد مهدی آذریزدی
جام جم آنلاین: مهدی آذریزدی، بنیانگذار ادبیات نوین کودک و نوجوان ایران، 2 سال پیش در چنین روزی از میان ما رفت. سلسله کتاب‌های «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» خاطره مشترک بیش از 3 نسل از کودکان این کشور، بزرگ‌ترین میراث فرزند خلف شهرزاد قصه‌گو برای ماست. تصویر مشهور جلد این کتاب‌ها، مثل یک عکس یادگاری در ذهن همه ما ثبت شده است.

بنیاد آذریزدی با هدف گردآوری و نگاهداشت این یادگاری‌ها بیش از یک سال قبل به کوشش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد شکل گرفت. گلایه ما از این است که چرا خبری از بازده کار این بنیاد، مشاهده نمی‌شود. نکند آذریزدی به لابه‌لای کاغذ بازی‌های‌ اداری خزیده باشد. این دلشوره را با رضا بردستانی، مسوول دبیرخانه بنیاد آذریزدی در میان گذاشتیم.

رضا بردستانی نخست از تاریخچه تشکیل بنیاد می‌گوید: «دبیرخانه بنیاد 15 بهمن سال 1388 با دستور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز به کارکرد و هدف اولیه آن نیز مدیریت تمامی فعالیت‌های پیرامون نام مرحوم آذریزدی بود. نخستین فعالیت ما سامان دادن به برگزاری نخستین سالمرگ مرحوم آذریزدی بود. در 27 تیر ماه 1389، این مراسم با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.»

از او درباره ترکیب اعضای بنیاد می‌پرسم، اما حاضر نیست پیش از اجرای مراسم دومین سالمرگ مرحوم آذریزدی چیزی درباره اعضا و اساسنامه بگوید. به جای آن توضیح می‌دهد: «اساسنامه بنیاد و نیز اعضای آن پس از مراسم سالگرد منتشر خواهد شد. برای یافتن اعضا به سراغ افراد صاحب سمت نرفتیم، بلکه دنبال کسانی بودیم که وجهه علمی، فرهنگی و اجرایی مناسبی داشتند تا بتوانیم به صورت مستقل و حرفه‌ای اهدافمان را پیگیری کنیم.»

او ادامه می‌دهد: «قبول دارم که کارهای بنیاد به کندی پیش می‌رود، اما باید توجه داشت که تمام تلاش ما دوری از حاشیه‌های سیاسی و متوسل نشدن به جریان‌های متنوع داخلی کشور بود، زیرا معتقدم کسی که خودش مستقل بوده، بنیادش نیز باید مستقل اداره شود. بنابراین کند پیش رفتن ما معقول و از پیش تعیین شده است. ما برای اداره بنیاد سراغ انسان‌های بزرگی رفتیم، این دوری جستن ما از جنجال و حاشیه، به این افراد این تصور را داد که می‌توانند به بنیاد اعتماد کنند و از این بابت خوشحالیم.»

موضوع بعدی بنای یادبود است. اخبار فراخوان طراحی این بنا مدت‌ها قبل از رسانه‌ها منتشر شد. بردستانی ضمن اعلام این که قرار نیست سازه بزرگی برای محل دفن آذریزدی ساخته شود، توضیح داد: «فراخوان طراحی را به صورت سراسری منتشر کردیم و گمان می‌کنم، طرح برگزیده تا شهریور امسال انتخاب شود. قرار نیست آرامگاه بزرگی ساخته شود به همین دلیل تا پایان مهر بنای یادبودی ساخته خواهد شد و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. نمی‌خواستیم بلواهای بنای یادبود مرحوم قیصر امین‌پور تکرار شود به همین خاطر به هیچ وجه در این زمینه عجله نداریم.»

بخش انتشارات بنیاد، گویا خروجی‌های بیشتری داشته است. تجدید چاپ سه کتاب «مثنوی بچه خوب»، «شعر قند و عسل» و «قصه‌های ساده» در انتشارات اندیشمندان نخستین قدم در این زمینه بوده، مسوول دبیرخانه بنیاد در این‌باره توضیح می‌دهد: «کار دیگری که در دستور قرار داشت، جمع‌آوری اسناد، نامه‌ها و عکس‌های شخصی آذریزدی بود. نخستین بازده این طرح، انتشار 15 نامه رد و بدل شده میان مهدی آذریزدی و امیر کاووس بالا زاده بود که امسال و با عنوان «پسر شهرزاد» در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی شد. جلد دوم این اثر هم، شامل نامه‌های آذریزدی برای مصطفی رحماندوست خواهد بود.

او ادامه می‌دهد: «کتاب دیگری که در دست چاپ داریم، شعر بلندی از مرحوم با عنوان «پیرمرد قصه‌گو و شهید گمنام» است. علاوه بر آن مشغول مطالعه برای انتشار کتاب‌های نیمه‌تمام آذریزدی نیز هستیم، اما مهم‌ترین فعالیت ما در بخش کتاب و انتشارات، پیگیری جدی بحث ترجمه است، زیرا آذریزدی یکی از بزرگ‌ترین داشته‌های فرهنگی جمهوری اسلامی است که باید به دیگران معرفی شود. به برخی از مترجمان اثر پیشنهاد می‌دهیم و ایده‌های آنها را برای قالب ترجمه جمع‌آوری خواهیم کرد. بر آن هستیم که در این نخستین موج ترجمه ادبیات کودک، شاخص‌های استاندارد به طور کلی رعایت شود و مبنای ما فعلا زبان انگلیسی و فرانسه است. اولویت ما در این کار ناشران ایرانی هستند که وجهه بین‌المللی دارند، زیرا این نگرانی وجود دارد که شاخص‌های متفاوت ناشران غیرایرانی برای انتشار اثر، به کلیت آن ضربه بزند.

بردستانی: کار دیگری که در دستور قرار داشت جمع‌آوری اسناد، نامه‌ها و عکس‌های شخصی آذریزدی بود. نخستین بازده این طرح، انتشار 15 نامه رد و بدل شده میان مهدی آذریزدی و امیر کاووس بالا زاده بود که امسال و با عنوان «پسر شهرزاد» در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی شد

در برنامه بلندمدت و پس از ارائه اساسنامه، به صورت جدی به جمع‌آوری پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های با موضوع آذریزدی خواهیم پرداخت. تلاش می‌کنیم از تمام پایان‌نامه‌های حوزه کودک و نوجوان البته با محوریت آذریزدی حمایت کنیم.»

بحث راه‌اندازی یک جایزه ادبی با عنوان مرحوم آذریزدی، از حاشیه‌سازترین برنامه‌های بنیاد در یکی 2 سال گذشته است. رضا بردستانی، تاکید می‌کند هر چقدر زمان لازم باشد صرف خواهد شد تا دبیرخانه یک جایزه اصولی و بدون تعطیلی تشکیل شود. جایزه‌ای که برخلاف بزرگ‌ترین جوایز ادبی کشور، هیچ‌گاه بدون برگزیده نماند.

او می‌گوید: «ما مهدی آذریزدی را به عنوان بنیانگذار ادبیات نوین کودک و نوجوان ایران می‌شناسیم، در کنار آن ما کشوری هستیم که فرهنگ محوریم و خودمان را صاحب ادبیات و شعر می‌دانیم. در دنیا جوایز ادبی بسیار زیادی وجود دارد که هر یک معیارهای خاص خود را برای اهدای نشان دارند. برخلاف نظر برخی، این ایده بلندپروازانه‌ای نیست و ما اصرار داریم که مقدمات آن را در یک پروسه اصولی و بلندمدت فراهم کنیم.

این که جایزه منطقه‌ای باشد یا جهانی، جزو برنامه‌های کلان فرهنگی کشور است و مسوولان در مورد آن تصمیم خواهند گرفت. به دنبال دادن نوبل نیستیم، بلکه هدفمان این است که نشان بین‌المللی با نام مرحوم آذریزدی شکل بگیرد تا نام این استاد بزرگ زنده بماند. البته شدیدا هم مراقبیم که جایزه، ساز و کار‌های دولتی پیدا نکند.»

مسوول دبیرخانه بنیاد همچنین خبر می‌دهد: «با توجه به این که تصویرگری یکی از تاثیرگذارترین بخش‌ها در حوزه ادبیات مکتوب کودک و نوجوان است، تاسیس جایزه دوسالانه تصویرگری با محوریت آثار آذر یزدی، از دیگر برنامه‌های ماست.»

رضا بردستانی، خبر می‌دهد امسال نیز مراسم یادبود مهدی آذریزدی با تاخیر چند روزه برگزار خواهد شد: «برنامه‌ریزی کرده بودیم که این مراسم، راس روز 18 تیر در تهران برگزار شود اما متاسفانه خبر ناگوار درگذشت امام جمعه یزد، آیت‌الله صدوقی منتشر شد و به همین خاطر و به احترام این روحانی مراسم را عقب انداختیم. بنابراین در روز 21 تیر، خانه فرهنگ گل‌ها میزبان مراسم یادبود «یاد آذر» خواهد بود. 12 روز بعد از آن و در یزد نیز مراسمی با رویکردی متفاوت برگزار خواهد شد.»

رضا بردستانی، در پایان با تایید کندی روند مسائل اجرایی در بنیاد آذریزدی، درباره این نویسنده و بنیاد فرهنگی وی توضیح داد: «مهدی آذریزدی در طول حیات ادبی خود مرارت‌های زیادی دیده است. زمانی که او آغاز به نوشتن برای کودک و نوجوان کرد، هیچ کس در این زمینه فعالیت جدی نمی‌کرد. اساسا همین خلأ موجود در ادبیات بومی کودک بود که او را به نوشتن در این‌باره واداشت. اگر بخواهیم با شاخص‌ها و با توجه به حجم کاری که امروز برای کودک و نوجوان ایرانی انجام می‌شود موضوع را بررسی کنیم بدون شک نام آذریزدی در میان این همه نویسنده چندان شاخص نیست.

علاوه بر آن باید تاکید کنم که مهدی آذریزدی با این که تحصیلات آکادمیک نداشت، ساده‌نویسی مثنوی و شاهنامه را برای کودک امروز بنیان گذاشت که این خدمت کوچکی نیست. بیش از 50 سال طول کشید تا تاثیر بزرگ این نویسنده در سطح جامعه فرهنگی مشخص شود، بنابراین بنده ادعا ندارم که بنیاد بخواهد کاری فراتر از کار او انجام دهد. قرار نیست به نوشتن «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» ادامه دهیم، اما گمان می‌کنم اگر همه چیز مطابق میل ما پیش رود در سال‌های آینده در کلیت جریان ادبیات کودک و نوجوان اثرگذار خواهد بود.»

الناز اسکندری / جام‌جم